Bàn đạp ly hợp giúp bạn đạt được mục đích dừng xe theo ý muốn trong khi động cơ vẫn hoạt động. Tuy nhiên, việc điều khiển bàn đạp ly hợp đòi hỏi kiến thức kỹ thuật và kinh nghiệm để đảm bảo thực hiện đúng thao tác và an toàn. Vì vậy, cùng Honda Ô tô Mỹ Đình tìm hiểu chi tiết về cấu tạo, nguyên lý hoạt động cũng như cách sử dụng bàn đạp ly hợp đúng nhé!
Bàn đạp ly hợp là gì?
Định nghĩa
Bàn đạp ly hợp (chân côn) là một phần rất quan trọng trên xe ô tô. Bằng cách đạp và nhả chân côn, bạn có thể điều khiển chiếc xe của mình di chuyển hoặc đứng im mà không ảnh hưởng đến hoạt động của động cơ. Trục khuỷu và bánh đà của động cơ luôn quay trong khi động cơ đang hoạt động.
Bàn đạp ly hợp giúp xe dừng lại dù động cơ vẫn hoạt động
Trong một số trường hợp, khi động cơ đang hoạt động nhưng xe không di chuyển khi vào số N hoặc đạp chân côn. Khi vào số N, trục khuỷu và bánh đà của động cơ vẫn quay nhưng bánh xe không quay do đầu vào của hộp số không cùng tốc độ với các bánh răng. Khi đạp chân côn, chuyển động của động cơ không được truyền đến đầu vào của hộp số.
Vị trí của bàn đạp ly hợp
Bàn đạp ly hợp ở bên cạnh bàn đạp chân phanh
Bàn đạp ly hợp được đặt ở trong buồng lái và ở bên cạnh chân trái bên cạnh bàn đạp chân phanh. Thứ tự các bàn đạp trên các dòng xe ô tô được bố trí như sau:
- Đối với xe số sàn: Hộp số thường MT thức tự bàn đạp tính từ trái sang phải theo vị trí ngồi của người lái lần lượt là: Bàn đạp chân côn → Bàn đạp chân phanh → Bàn đạp chân ga.
- Đối với xe số tự động: Hộp số tự động cấp AT thứ tự bàn đạp tính từ trái qua phải theo vị trí ngồi của người lái lần lượt là: Bàn đạp chân phanh → Bàn đạp chân ga (Không có bàn đạp chân côn).
- Đối với xe số tự động: Hộp số tự động vô cấp CVT thứ tự bàn đạp tính từ trái sang phải theo vị trí ngồi của người lái lần lượt là: Bàn đạp chân phanh → Bàn đạp chân ga (Không có bàn đạp chân côn).
Cấu tạo của côn xe ô tô
Côn xe ô tô bao gồm 4 bộ phận chính là vòng bi cắt ly hợp, nắp ly hợp, xi lanh cắt ly hợp và đĩa ly hợp.
Bàn đạp ly hợp có cấu tạo khá đơn giản và dễ sử dụng
Khi người lái đạp chân côn, bánh đà sẽ tách nhau, chỉ một trục động cơ quay trong khi trục khác đứng yên. Khi nhả côn, bánh đà trở lại để tạo ma sát, truyền động từ trục này sang trục khác để bánh xe chuyển động.
Nguyên lý hoạt động của côn xe ô tô
Dùng lực tác động lên bàn đạp ly hợp để dừng xe
Nguyên lý hoạt động của côn xe ô tô khá đơn giản, dùng lực để tác động lên các bộ phận của hộp số để bánh xe có thể dừng lại trong khi động cơ vẫn hoạt động. Khi người lái đạp chân côn, lực từ piston thuỷ lực hoặc cần liên động được tạo ra, tác động lên cần bẩy. Lực này được truyền đến bộ phận bi T và nén lò xo đĩa trung tâm. Đĩa ma sát được giải phóng, không phụ thuộc vào bánh đà hoặc đĩa ép ly hợp. Nhờ đó, trục quay cơ cấp của hộp số không còn bị tác động bởi động cơ ô tô, bánh xe có thể dừng lại dù động cơ vẫn hoạt động. Bộ phận lò xo ở đĩa ma sát có vai trò hỗ trợ giảm chấn động, giúp hộp số và động cơ hoạt động nhẹ nhàng, êm ái hơn.
Trong trường hợp tài xế không đạp chân côn, các bộ phận lò xo đẩy mâm bàn ép ly vào đĩa ma sát của động cơ, ép chặt chúng khiến bánh đà không thể cách ly khỏi trục sơ cấp của hộp số. Điều này có nghĩa là khi động cơ hoạt động, bánh xe vẫn tiếp tục di chuyển.
Hướng dẫn sử dụng bàn đạp ly hợp xe ô tô đúng kỹ thuật
Để sử dụng bàn đạp ly hợp đúng cách và mượt mà, người lái cần luyện tập cách sử dụng chân côn xe ô tô thường xuyên. Có 2 kỹ thuật chính khi sử dụng chân côn mà người lái cần chú ý là kỹ thuật đạp chân côn và kỹ thuật nhả chân côn. Cụ thể:
Kỹ thuật đạp chân côn
Nhấn chân ga để tăng vòng tua máy
Kỹ thuật đạp chân côn được thực hiện theo các bước sau:
- Người lái cần đạp hết côn và chuyển số về số 1.
- Nhẹ nhàng đạp chân ga để tăng vòng tua động cơ lên khoảng 1.500 vòng/phút. Lưu ý quan sát xung quanh để tránh những tình huống đáng tiếc.
Khi muốn giảm tốc độ hoặc dừng xe, người lái chỉ cần nhả chân côn ra khỏi bàn đạp ga và đạp chân phanh. Khi tốc độ xe giảm dần, người lái nên đạp hết côn và nhẹ nhàng đạp chân phanh để xe dừng hoàn toàn.
Chú ý: Nếu không sử dụng kỹ thuật đạp chân côn xe ô tô đúng cách, xe có thể rung lắc mạnh và gây tai nạn. Vì vậy, người lái cần luôn chắc chắn hạ phanh tay, điều chỉnh và đảm bảo vị trí ngồi sao cho dễ tiếp cận bàn đạp côn nhất.
Kỹ thuật nhả chân côn
Tiến hành nhả chân côn từ từ
Khi thực hiện kỹ thuật nhả chân côn, người lái cần chú ý quan sát xung quanh xe để đảm bảo an toàn và tránh nhả chân côn đột ngột. Các bước thực hiện như sau:
- Người lái cần nhả chân côn từ từ khoảng 2/3 hành trình để đĩa ma sát tiếp xúc với bánh đà.
- Tiếp tục nhả thêm 1/3 hành trình chân côn để lực mô-men xoắn có thể truyền động đến các bánh xe, giúp xe tiếp tục di chuyển ổn định về phía trước.
Các thao tác nhả chân côn tương tự như kỹ thuật đạp chân côn. Nếu thực hiện nhả chân côn không đúng cách, xe có thể bị khựng lại hoặc đột ngột trở lên phía trước. Thực hiện kỹ thuật nhả chân côn đúng cách giúp động cơ vận hành êm ái và không tạo ra tiếng ồn khó chịu, giúp xe lăn bánh ổn định hơn.
Những dấu hiệu nhận biết bộ ly hợp bị hư hỏng và cách giải quyết
Khi ly hợp gặp vấn đề, hệ thống truyền động và động cơ sẽ bị ảnh hưởng, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ gây tai nạn trong quá trình di chuyển. Dưới đây là một số dấu hiệu cảnh báo bộ ly hợp đang bị hư hỏng và cách kiểm tra, sửa chữa:
Ly hợp bị trượt
Ly hợp bị trượt khi nhả bàn đạp ly hợp
Khi ly hợp bị trượt, bạn sẽ cảm thấy khó khăn khi đạp bàn đạp ly hợp và đạp ga nhưng xe vẫn không di chuyển. Hiện tượng này thường xảy ra do đĩa ma sát, bánh đà, mâm ép bị mài mòn hoặc rò rỉ dầu động cơ. Để kiểm tra trơn trượt của bộ ly hợp, bạn có thể thực hiện các bước sau:
- Khởi động xe và kéo phanh tay.
- Đạp bàn đạp ly hợp và chuyển cần số tới vị trí số 2 hoặc 3.
- Nhẹ nhàng nhả bàn đạp ly hợp. Nếu xe dừng hoạt động, ly hợp vẫn hoạt động tốt. Ngược lại, nếu ly hợp bị trượt, xe sẽ tiếp tục hoạt động và không ngắt động cơ.
Xe khó vào số lùi
Khi xe gặp khó khăn trong việc vào số lùi hoặc số 3, có thể ly hợp đã bị hư hỏng hoặc điều chỉnh sai ở dây cáp chuyển số, mâm ép bị mài mòn,... Để khắc phục, bạn cần kiểm tra và điều chỉnh lại để đảm bảo việc vào số lùi diễn ra thuận lợi.
Xe không thể vào số
Khi xe không thể vào số tiến hoặc số lùi, nguyên nhân có thể do xi lanh chính và xi lanh phụ điều khiển ly hợp gặp vấn đề. Đồng thời, hư hỏng mâm ép, đĩa ma sát, càng cua, bạc đạn,... cũng có thể khiến bộ ly hợp bị hư hỏng. Với những hư hỏng này, bạn cần đưa xe đến gara/showroom để kiểm tra và sửa chữa kịp thời.
Bộ ly hợp phát ra tiếng ồn
Ngay sau khi động cơ ngừng hoạt động, bạn có thể nghe thấy tiếng ồn kêu lạ từ bàn đạp ly hợp. Nguyên nhân có thể là do cơ cấu điều khiển ly hợp thủy lực. Tiếng ồn cũng có thể do bạc đạn bánh đà hoặc bạc đạn pite của bộ ly hợp bị mòn và gây ma sát với các chi tiết khác.
Ngoài ra, tiếng kêu cũng có thể phát ra khi chuyển số. Hiện tượng này xảy ra khi đĩa ma sát bị kẹt, khiến trục sơ cấp vẫn quay cùng tốc độ với động cơ ngay cả khi bạn đạp bàn đạp ly hợp. Bánh răng bên trong hộp số có thể bị hư hại nghiêm trọng hơn nếu bạn vẫn cố gắng đạp ly hợp. Ngoài ra, bộ ly hợp có thể phát ra tiếng ồn khác do lý do khác nhau như mâm ép yếu, thiếu dầu trong xi lanh chính...
Bàn đạp ly hợp bị rung
Bàn đạp ly hợp bị rung khi sử dụng
Bàn đạp ly hợp bị rung có thể do một số nguyên nhân chủ yếu sau:
- Đĩa ma sát mòn không đều.
- Đĩa ma sát dính dầu.
- Bánh đà và mâm ép bị mòn không đều.
- Bạc đạn trên bánh đà bị mòn hoặc hư hỏng.
Chú ý: Trước khi kiểm tra/sửa chữa bộ ly hợp, bạn cần kiểm tra xem cao su chân máy và hộp số có bị hư hỏng hay không, vì đây là các vị trí thường gây ra hiện tượng rung bàn đạp ly hợp.
Một số lưu ý khi sử dụng chân côn xe ô tô
Chú ý luyện tập đạp chân côn và nhả côn thường xuyên
Ngoài việc cần phải luyện tập cách đạp chân côn xe ô tô, người lái còn cần nắm một số lưu ý khi sử dụng chân côn:
- Khi di chuyển xe ở số 1, nhả côn từ từ để tránh chế máy hoặc xe bị giật. Tuy nhiên, nếu xe hoạt động từ số 2 trở lên, có thể nhả côn nhanh hơn vì xe đã có quán tính.
- Không để gót chân chạm sàn xe, hãy sử dụng mũi bàn chân trái đạp xuống sàn, giữ hai tay trên vô lăng và nhìn thẳng.
- Khi xe di chuyển trong điều kiện bình thường, hãy bỏ chân ra khỏi bàn đạp côn hoàn toàn. Điều này không chỉ giúp tránh những ảnh hưởng xấu đến các bộ phận của bộ ly hợp, mà còn giúp tránh mỏi chân khi lái xe.
- Khi bạn phải dừng xe tạm thời, ví dụ như đèn đỏ, hãy chuyển số và nhả côn. Đừng đạp hết côn và đạp số khi xe đang dừng tạm thời. Việc này giúp bạn có thể nghỉ ngơi chân trái và tránh việc bỏ chân côn dẫn đến tình huống xe chết máy.
- Hãy luyện tập cách nhả côn và đạp côn một cách thuần thục trước khi lái xe ô tô để đảm bảo an toàn nhất.
Như vậy, thông qua những thông tin hữu ích về bàn đạp ly hợp do Honda Ô tô Mỹ Đình cung cấp, hy vọng bạn đã hiểu thêm về cấu tạo, nguyên lý hoạt động cũng như cách sử dụng bàn đạp ly hợp đúng và an toàn. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên hệ ngay với chúng tôi qua hotline 037 583 7979 hoặc tới showroom tại 02 Lê Đức Thọ, Cầu Giấy, Hà Nội để được tư vấn và giải đáp chi tiết nhé!
Honda Ô tô Mỹ Đình - Tổng kho lớn nhất miền Bắc
- Website: https://hondaotomydinh.vn/
- Fanpage: Honda Ô tô Hà Nội - Mỹ Đình
- Youtube: Honda Ô tô Hà Nội - Mỹ Đình
- Hotline: 0375 83 79 79
