Hệ thống phanh ABS (Anti-lock Brake System) hay còn được gọi là hệ thống chống bó cứng phanh ABS, đó là một thành phần an toàn quan trọng trên ô tô giúp ngăn chặn bánh xe bị khóa trong các tình huống khẩn cấp khi phanh gấp. ABS được trang bị trên hầu hết các loại xe ô tô và xe máy hiện nay.
Tác dụng của phanh ABS
Làm chủ tay lái tốt hơn
Trong trường hợp không có hệ thống phanh ABS, khi người lái đạp phanh đột ngột, bánh xe sẽ bị cứng và không thể kiểm soát được, dẫn đến mất lái và có thể gây ra tai nạn không mong muốn.
Lái xe an tâm hơn
Với xe được trang bị hệ thống chống bó cứng phanh (ABS), trong trường hợp phanh gấp, hệ thống này sẽ hỗ trợ thắng má phanh liên tục bằng cách nén và thả đĩa phanh thay vì cố định.
Tốc độ quay của bánh xe giảm dần thay vì dừng đột ngột, từ đó tránh được trượt dài và tạo ra một sự cảm giác an toàn hơn.
Cấu tạo hệ thống phanh ABS trên ô tô
Hệ thống chống bó cứng phanh ABS trên ô tô bao gồm các bộ phận sau:
- ECU điều khiển trượt: Là bộ não của ABS, sử dụng dữ liệu từ các cảm biến để quyết định xem có nên bơm phanh hay không.
- Cảm biến tốc độ: Cảm biến tốc độ trên bánh sau và bánh trước được tạo thành từ cuộn dây, nam châm vĩnh cửu và lõi từ tính. Vị trí của cảm biến tốc độ, còn được gọi là cảm biến rotor, và số răng trên cảm biến rotor phụ thuộc vào loại xe. Cảm biến tốc độ có tác dụng giám sát vận tốc của bánh xe, sau đó gửi tín hiệu tới ABS ECU.
- Cảm biến giảm tốc: Cảm biến giảm tốc giúp ABS đo chính xác tốc độ của bánh xe khi phanh. Điều này giúp ABS xác định tình trạng đường và điều chỉnh áp suất dầu phanh phù hợp.
- Bộ chấp hành phanh ABS: Cung cấp hoặc ngắt khí nén điều áp và van tổng phanh cho từng bánh phanh dựa trên tín hiệu điều khiển từ bộ ABS-ECU. Từ đó, điều chỉnh tốc độ phù hợp cho từng bánh xe khi phanh.
- Công tắc phanh: Thông báo cho ECU biết người lái có đang đạp phanh hay không.
- Công tắc đèn phanh: Công tắc này được sử dụng để xác định xem bàn đạp phanh đã được đạp xuống hay chưa, sau đó gửi tín hiệu tới ECU để kiểm soát trượt.
- Đèn báo trên bảng đồng hồ: Khi ECU phát hiện sự cố trong hệ thống chống bó cứng phanh, đèn báo này sẽ được bật để cảnh báo người lái.
Nguyên lý hoạt động của hệ thống phanh ABS
Khi phanh bình thường (ABS không hoạt động), ECU không gửi tín hiệu điện đến cuộn dây van, dầu phanh được bơm và hệ thống phanh hoạt động bình thường.
Khi phanh gấp (ABS hoạt động), hệ thống chống bó cứng phanh ABS sẽ được kích hoạt nếu xe đang di chuyển ở tốc độ cao. Cảm biến tốc độ trên các bánh xe sẽ giám sát tốc độ của chúng và gửi một tín hiệu liên tục tới ECU.
Khi điều này xảy ra, ECU sẽ thu thập và xử lý dữ liệu từ các cảm biến, và nếu phát hiện dấu hiệu bánh xe có thể bị khóa, nó sẽ đóng van để ngừng dòng chảy của dầu phanh.
Thay vào đó, dầu phanh sẽ được giữ lại để duy trì tốc độ giảm dần của xe, từ đó ngăn chặn hiện tượng bánh xe bị khóa.
Hệ thống ABS hoạt động bằng cách sử dụng nguyên tắc phanh lếch và phanh nhịp nhàng với tần suất trung bình 15 lần/giây. Hệ thống ABS sẽ tự động áp dụng phanh theo cách này để ngăn chặn bánh xe bị kẹt và trượt bánh khi phanh gấp.
Phanh ABS ô tô sử dụng như thế nào?
Hệ thống ABS chỉ được kích hoạt trong tình huống khẩn cấp, khi đèn báo trên bảng điều khiển bật sáng để cảnh báo người lái rằng ABS đã được kích hoạt. Ngoài ra, chân phanh có thể gây ra cảm giác rung nhẹ.
Phân loại hệ thống chống bó cứng phanh ABS
Loại 1: 4 kênh, 4 cảm biến tốc độ
ABS 4 kênh và 4 cảm biến được coi là lựa chọn hiệu quả nhất trong hệ thống ABS. Nó thực hiện kiểm tra toàn diện hoạt động của phanh.
Hệ thống ABS 4 kênh và 4 cảm biến cung cấp khả năng kiểm soát khác nhau cho từng bánh xe, với sự hỗ trợ của cảm biến tốc độ theo dõi từng bánh xe riêng lẻ. Ví dụ, nếu bánh xe của bạn bắt đầu trượt, hệ thống có thể áp dụng phanh cứng cho các bánh xe bị ảnh hưởng.
Loại 2: 3 kênh, 3 cảm biến tốc độ
Hệ thống ABS 3 kênh và 3 cảm biến tốc độ sử dụng ba cảm biến. Hai cảm biến ABS được đặt ở phía trước và một cảm biến khác được đặt ở phía sau.
Vì van điều khiển và cảm biến tốc độ được chia sẻ cho cả bánh sau, nên nó sẽ khóa tất cả các bánh xe. Nếu chỉ một bánh xe sau bị khóa, hiệu quả của hệ thống phanh sẽ bị ảnh hưởng.
Thường loại này được trang bị trên các xe bán tải.
Loại 3: 1 kênh, 1 cảm biến tốc độ
Tương tự như hệ thống ABS 3 kênh và 3 cảm biến tốc, loại này có thể làm cho một trong hai bánh xe sau bị khóa trong quá trình phanh. Nó bao gồm một van và một cảm biến tốc độ, được lắp đặt để giám sát cả bốn bánh xe. Thường thì xe bán tải sẽ trang bị hệ thống ABS một kênh, một cảm biến.
Những quan niệm sai lầm về hệ thống phanh ABS trên xe ô tô
Hệ thống chống bó cứng phanh ABS chỉ hoạt động ở tốc độ cao
ABS có thể hoạt động khi bánh xe bị khóa hoặc có nguy cơ bị khóa, không phụ thuộc vào tốc độ xe. Bạn có thể kiểm tra điều này bằng cách lái xe ở tốc độ phổ biến từ 40 đến 50 km/h trên một đường trơn trượt và phanh gấp.
Ngay cả khi bạn không lái xe ở tốc độ cao, bạn sẽ cảm nhận được lực đẩy lên chân phanh. Lực phanh này có thể mạnh hơn và yếu hơn ở các thời điểm khác nhau, đó là dấu hiệu rằng hệ thống chống bó cứng phanh đang hoạt động.
Có ABS, xe sẽ chắc chắn đảm bảo an toàn trên đường
Hệ thống phanh ABS hỗ trợ người lái trong việc kiểm soát tay lái. Khi bạn phanh gấp, các bánh xe không bị trượt và bị khóa do quán tính. Điều này giúp ngăn ngừa tai nạn do mất kiểm soát xe.
Tuy nhiên, hãy nhớ rằng ABS hỗ trợ và giới hạn của nó, vì vậy hãy luôn có ý thức về bánh xe và tránh lái xe với tốc độ cao.
Phanh ABS giảm khoảng cách dừng xe
ABS chỉ giảm khoảng cách dừng xe trên một số đường bề mặt nhất định (đường ướt), nhưng nó có thể làm cho việc dừng lại trở nên khó khăn hơn trong những tình huống khác (đường tuyết). Vì vậy, hãy luôn giữ khoảng cách an toàn với các phương tiện khác khi tham gia giao thông.
Một số lỗi hệ thống phanh ABS trên ô tô và cách khắc phục
Bộ điều khiển ABS lỗi
Nếu bạn gặp vấn đề với mô-đun điều khiển ABS, một đèn ABS cụ thể sẽ sáng trên bảng điều khiển. Đèn báo này thường có màu đỏ để dễ nhận biết. Khi gặp trường hợp này, hãy đưa xe đến gara gần nhất để đảm bảo an toàn.
Đèn ABS sáng liên tục
Nếu đèn ABS sáng nhưng không tắt, đó là dấu hiệu rằng hệ thống chống bó cứng phanh đang hoạt động không bình thường. Đừng lo lắng vì hệ thống ABS có thể vẫn hoạt động. Đây không phải là vấn đề lớn, ngay cả khi ABS không hoạt động, vì hệ thống phanh có ABS vẫn được lắp trên xe.
Cảm biến ABS không hoạt động
Nếu xe của bạn thường xuyên di chuyển trên đường không an toàn, như đường quanh co hoặc đường đầy bùn, cảm biến ABS có thể bị bẩn hoặc hỏng. Hãy tự kiểm tra và làm sạch hoặc sửa chữa nó.
Hệ thống dây điện bị lỗi hoặc hư hỏng
Dây cáp trên ô tô di chuyển liên tục, đặc biệt khi di chuyển trên các đường không bằng phẳng. Sự ma sát này gây mài mòn ống bọc xung quanh dây cáp, dẫn đến đoản mạch trong dây cáp ABS. Ngoài ra, đôi khi cảp bị đoản mạch do nhiệt độ quá cao.
Vì sao nên chọn xe ô tô/ xe máy có phanh ABS?
Như đã đề cập trước đó, ABS giúp ngăn chặn bánh xe bị khóa, giúp người lái an toàn. Hầu hết các nhà sản xuất xe hơi và xe máy lớn cung cấp các tùy chọn xe được trang bị ABS như một tùy chọn hoặc tính năng tiêu chuẩn. Nếu bạn định mua một chiếc xe mới để sử dụng trên đường, hãy chọn mua một chiếc có ABS.
Tại sao xe có phanh ABS đắt hơn xe có phanh CBS?
Hệ thống phanh CBS được sử dụng để phân phối lực phanh đồng thời cho cả hai bánh xe. Để làm điều này, hệ thống phanh CBS có thể được kết nối với một bộ phân phối lực phanh thông qua tay phanh bên trái cho cả bánh trước và bánh sau.
Phanh ABS có cấu tạo và nguyên tắc phanh khác biệt, không chỉ truyền lực phanh cho bánh xe, mà còn yêu cầu cảm biến trên từng bánh xe để đo lực ma sát lên bánh xe và bộ xử lý trung tâm, đèn báo hiệu...
Vì vậy, các loại xe sử dụng phanh ABS sẽ có giá bán cao hơn so với các loại xe có phanh CBS.
Hướng dẫn chăm sóc, vệ sinh cảm biến phanh ABS
Bước đầu tiên là kiểm tra sổ tay của nhà sản xuất để biết vị trí của các cảm biến ABS trên xe của bạn. Nếu cảm biến không hoạt động, hãy sử dụng một khăn và chà xát cảm biến cho đến khi sạch. Nếu cảm biến khó làm sạch, hãy sử dụng xà phòng nhẹ và rửa. Sau đó, lắp cảm biến trở lại như khi tháo nó ra.
Một số câu hỏi thường gặp về hệ thống phanh ABS trên xe ô tô
Lưu ý khi mua xe có phanh ABS
Khi đến đại lý để mua xe, hãy kiểm tra để xác định rằng ABS là tính năng tiêu chuẩn (có sẵn khi mua) hoặc tùy chọn (đòi hỏi phải trả thêm chi phí). Ngoài ra, cũng có một số xe 4 bánh ở Việt Nam chỉ có ABS trên hai bánh, làm cho ABS không hoạt động hiệu quả, vì vậy hãy lưu ý điều này.
Khi nào biết được hệ thống ABS có sự cố?
Hầu hết các vấn đề với hệ thống phanh ABS có thể được phát hiện thông qua đèn báo ABS. Nếu bạn thấy đèn báo sáng liên tục, hãy đưa xe đến gara để được kiểm tra. Tuy nhiên, nếu vì lý do nào đó, đèn báo không sáng hoặc bị hỏng, bạn có thể kiểm tra tình trạng của hệ thống phanh ABS bằng cách thực hiện một số kiểm tra đơn giản, chẳng hạn như điều khiển xe ở tốc độ phù hợp, đạp phanh từ từ, và nếu không có rung lắc, hệ thống phanh ABS vẫn hoạt động tốt.
