Khi chụp ảnh, lấy nét là một yếu tố quan trọng để đảm bảo hình ảnh được sắc nét và chất lượng. Tuy nhiên, việc lấy nét không đơn giản như chúng ta nghĩ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về cách lấy nét và những yếu tố quan trọng cần lưu ý khi chụp ảnh.
Lấy Nét vào Yếu Tố Quan Trọng Nhất trong Khung Ảnh
Sau khi đã xác định bố cục của bức ảnh, bạn cần phân tích xem trong khung ảnh có những chi tiết nào quan trọng nhất mà cần làm rõ nét. Bạn nên xếp các yếu tố này theo thứ tự từ quan trọng nhất đến kém quan trọng nhất. Yếu tố quan trọng nhất, như chủ thể, sẽ là điểm lấy nét chính.
Lấy Nét vào Tiền Cảnh - ở Chủ Thể
Khi tiền cảnh có chi tiết hay hình dáng đẹp, bạn có thể sử dụng nó làm chủ thể, yếu tố quan trọng nhất trong ảnh và lấy nét ngay tại chủ thể đó để đạt được độ sắc nét tốt nhất. Trong trường hợp chủ thể là một vật thể lớn, bạn có thể lấy nét ở điểm quan trọng nhất trong vật thể đó hoặc ở trung tâm để tạo sự cân đối cho toàn bộ ảnh.
Ví dụ: Lấy nét vào cành cây vì nó là chủ thể quan trọng nhất. Hậu cảnh đã mờ do có sương, nên nếu không lấy nét cũng không sao.
Lấy Nét vào Tiền Cảnh - ở Khoảng Cách Tối Ưu
Khi tiền cảnh không phải là chủ thể nhưng vẫn có ý nghĩa quan trọng, ví dụ như đường dẫn đến chủ thể hoặc để tạo cảm giác gần xa, bạn nên lấy nét vào tiền cảnh ở một khoảng cách tối ưu. Sử dụng phương pháp lấy nét tối ưu này, bạn sẽ có được hình ảnh rõ nét từ tiền cảnh (rõ nhất) đến chủ thể và vô cực, tạo ra hiệu ứng sâu trong ảnh với khẩu độ nhỏ.
Ví dụ: Lấy nét vào khoảng cách 1.2m tính từ mặt sensor máy đến phía trước, ở khoảng cách này là đám rêu, với khẩu độ f/8 ở tiêu cự 12mm để làm rõ nét đến cục đá đuôi cá và vô cực.
Lấy Nét vào Trung Cảnh - ở Chủ Thể
Khi chủ thể ở trung cảnh mà tiền cảnh không quan trọng hoặc bạn muốn làm nổi bật chủ thể bằng cách làm mờ tiền cảnh, bạn không cần lấy nét tối ưu cho tiền cảnh. Thường thì khi lấy nét ở trung cảnh, phần tiền cảnh càng gần sẽ mờ đi, đặc biệt khi sử dụng khẩu độ lớn hoặc ống kính dài.
Ví dụ: Lúa là tiền cảnh không phải là chủ thể và không có chi tiết quan trọng, nên không cần lấy nét tối ưu để làm rõ. Thay vào đó, lấy nét trực tiếp tại chủ thể cây ở trung cảnh. Hậu cảnh cũng không có chi tiết quan trọng, nên không cần áp dụng cách lấy nét tối ưu.
Ảnh minh họa
Làm Rõ Nét Phần Còn Lại với Trường Ảnh (DOF)
Ngoài điểm mà bạn lấy nét, phần còn lại của ảnh sẽ mờ hoặc rõ tùy thuộc vào khẩu độ. Khẩu độ càng nhỏ (số f lớn), thì mọi thứ sẽ càng rõ nét. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý đến hiện tượng nhiễu xạ (diffraction) vì nó có thể làm giảm độ tương phản và độ nét tổng quát của ảnh.
Tuỳ theo độ phân giải của máy ảnh, dưới đây là khẩu độ tối đa mà bạn không nên sử dụng để hạn chế hiện tượng nhiễu xạ và duy trì chất lượng ảnh gần tối ưu.
- 24mp hoặc nhỏ hơn (Canon 5D3/6D, Sony A7...): f/5.6-f/16
- 36mp (Nikon D800/810, Sony A7R): f/5.6-f/14
- 42mp (Sony a7R2): f/5.6-f/11
- 50mp (Canon 5DSR): f/5.6-f/9
Lưu ý: Có một số trường hợp đặc biệt khi khẩu độ nhỏ được ưu tiên hơn để tạo hiệu ứng như "sao xẹt" (sunstar) hoặc khi cần chụp cận cảnh rất gần với trường ảnh rõ, thì cần sử dụng khẩu độ nhỏ hơn.
Lấy Nét Vô Cực Thường Không Tối Ưu
Có nhiều lý do bạn không nên lấy nét về vô cực khi cần lấy nét ở hậu cảnh xa.
- Điểm vô cực chưa chắc trùng khớp với chi tiết chủ thể xa ở hậu cảnh của ảnh.
- Điểm vô cực ghi trên ống kính thường không chính xác và có thể làm mờ ảnh.
AF hay MF và Phương Pháp Chính Xác Nhất
Chức năng tự động lấy nét (AF) hoạt động tốt khi có đủ ánh sáng, nhưng hoạt động kém trong điều kiện ánh sáng yếu như bình minh và hoàng hôn. Ngoài ra, AF cần được cân chỉnh để đảm bảo tính chính xác cao khi kết hợp ống kính và máy ảnh.
Phương pháp lấy nét thủ công (MF) là phương pháp tốt nhất và chính xác nhất trong phong cảnh. Để lấy nét MF chính xác, bạn cần sử dụng chế độ xem trước trực tiếp (Live View) và phóng to điểm cần lấy nét để có thể nhìn rõ chi tiết nhất. Máy ảnh mirrorless như Sony cung cấp tính năng hỗ trợ lấy nét MF với peaking và vòng nét điện tử (EVF) hiệu quả. Nếu máy ảnh của bạn không có tính năng này, bạn có thể sử dụng một kính lúp để xem chi tiết phóng đại và sáng hơn, giúp lấy nét chính xác hơn.
Thiết Bị Quan Trọng
- Sử dụng bộ lọc Grad ND 3 stop reverse và ND 5 stop để cân bằng ánh sáng và tăng thời gian phơi sáng cho mặt nước mịn màng.
- Sử dụng chân máy và remote để chụp mà không gây rung ảnh.
- Cấu hình máy ảnh: Tốc độ 30 giây, f/11, ISO 100, custom white balance 4700K, tiêu cự 20mm. Sử dụng máy Sony a7R và ống kính Nikon 20 f/1.8G với ống kính chuyển đổi Metabones Nikon G-Nex.
- Địa điểm: Hồ Tuyền Lâm, thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng.
- Độ phơi sáng: Sử dụng ISO 100, f/11 và chế độ A (aperture) để xác định ánh sáng tự động, sau đó chuyển sang chế độ M (manual) và điều chỉnh vận tốc chụp sao cho Histogram chỉ ở cạnh phải. Tiếp theo, giảm ISO xuống đúng giá trị ban đầu để tránh đợi quá lâu khi chụp thử.
Kết Luận
Khi chụp ảnh, việc lấy nét đóng vai trò quan trọng để đảm bảo hình ảnh sắc nét và chất lượng. Bằng cách lựa chọn điểm lấy nét phù hợp và sử dụng khẩu độ tối ưu, bạn có thể tạo ra những bức ảnh ấn tượng và chuyên nghiệp. Hãy thử áp dụng những nguyên tắc này trong quá trình chụp ảnh của bạn và khám phá sự khác biệt mà nó mang lại.
