Vì sao quốc gia châu Âu này đột ngột quay lưng với ô tô điện?

Trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu, Na Uy đã trở thành quốc gia mua ô tô điện nhiều nhất thế giới, với 87% doanh số xe mới là xe điện, theo Hiệp hội đường bộ Na Uy. Tuy nhiên, quốc gia này đột ngột thay đổi chiến lược. Vậy nguyên nhân là gì?

Nguyên nhân của quyết định thay đổi

Na Uy không có ngành sản xuất nội địa và không có chuỗi cung ứng xe điện, khác biệt hoàn toàn so với Trung Quốc. Nền kinh tế của Na Uy chủ yếu dựa vào xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch, trong khi Trung Quốc là một trong những lực lượng lớn trong việc sản xuất và cung ứng xe điện.

Yếu tố quan trọng trong sự thành công của Na Uy là điều kiện địa lý và xã hội. Quá trình đô thị hóa sau chiến tranh của Na Uy phát triển song song với sự nở rộ của ô tô. Chính phủ Na Uy đã triển khai nhiều chính sách khuyến khích xe điện, như miễn thuế mua ô tô, phí đường bộ, phí đỗ xe và thậm chí phí cầu phà, từ đó đã khiến tiêu thụ xe điện tăng mạnh.

Hiệu lực và hệ lụy của chính sách

Tuy nhiên, chính sách khuyến khích xe điện của Na Uy đã mang đến một số hệ lụy không được dự đoán trước. Mặc dù chính sách này đã giúp giảm khí thải và ô nhiễm môi trường, nhưng nó cũng gây ra sự phân hóa giàu nghèo và khuyến khích việc sở hữu xe cá nhân. Điều này đi ngược lại với giá trị bình đẳng mà Na Uy theo đuổi.

Chính sách khuyến khích xe điện chủ yếu hưởng lợi cho người giàu và không có lợi cho các thành phố. Số tiền được sử dụng để hỗ trợ xe điện có thể được dùng để phát triển giao thông công cộng để tất cả mọi người đều được hưởng lợi. Ngoài ra, chính sách này cũng triệt tiêu nhu cầu sử dụng phương tiện công cộng và xe đạp của người dân, trong khi đây lại là các biện pháp hiệu quả hơn để giảm khí thải và cải thiện chất lượng cuộc sống đô thị.

Ô tô điện và sự phát triển của khu đô thị

Cố vấn khí hậu của thị trường thành phố Oslo, bà Tiina Ruohonen, nhận định rằng ô tô điện đã trở thành một xu hướng phổ biến. Tuy nhiên, cô cũng nhấn mạnh rằng người dân có thực sự cần sở hữu một chiếc ô tô ở Oslo hay không.

Quan điểm của chính quyền Oslo được thể hiện rõ qua việc cắt giảm số chỗ đỗ xe từ năm 2016 và tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển bằng xe đạp và đi bộ. Kết quả là, không có người đi bộ hoặc người đi xe đạp nào tử vong trong tai nạn giao thông vào năm 2019, chứng tỏ lợi ích về mặt an toàn và chất lượng cuộc sống đô thị không cần thiết chiếc ô tô.

Tuy nhiên, chính sách khuyến khích xe điện đôi khi xung đột với tham vọng của các địa phương trong việc giảm sự phụ thuộc vào ô tô. Việc tiếp tục khuyến khích xe điện mà không loại bỏ nhu cầu sử dụng ô tô có thể đánh đổi bằng các mục tiêu môi trường và xã hội quan trọng khác.

Chính sách mới của Na Uy

Gần đây, Na Uy đã cắt giảm các chính sách khuyến khích xe điện. Chính phủ bắt đầu thu phí đỗ xe, phí đường bộ và phí cầu phà đối với xe điện. Chính phủ cũng hủy bỏ chính sách miễn thuế Giá trị gia tăng (VAT), đặc biệt đối với xe điện hạng sang, từ ngày 1/1/2023.

Các xe điện có giá trên 500.000 NOK đã không còn được miễn thuế VAT. Chính sách thuế VAT trở nên linh hoạt hơn, xe điện càng đắt thì thuế VAT càng cao.

Hiệp hội ô tô điện Na Uy đã thể hiện sự thất vọng trước chính sách mới. Tổng Thư ký Christine Bu chỉ trích sự thay đổi chính sách 180 độ như vậy là cực kỳ tệ hại.

Cơ quan quản lý đường bộ của Na Uy cũng đề xuất một số thay đổi đối với chính sách khuyến khích xe điện. Trong thư gửi Bộ Giao thông, cơ quan này đề xuất cấm xe điện sử dụng làn đường dành riêng cho xe buýt và taxi như hiện tại. Bên cạnh đó, cơ quan này cũng đề xuất tăng phí đường bộ đối với xe điện.

Tầm quan trọng của phương tiện thay thế

Bộ trưởng Bộ Giao thông Na Uy Jon-Ivar Nygard nhấn mạnh về tầm quan trọng của các phương tiện thay thế hấp dẫn hơn. Ô tô điện có lợi cho môi trường hơn, nhưng cũng gây xung đột với phương tiện công cộng trong khu vực đô thị. Chính phủ cần đảm bảo người dân thích sử dụng phương tiện công cộng, đi xe đạp và đi bộ hơn.

Na Uy đã thay đổi chiến lược của mình đối với ô tô điện với mong muốn tạo ra một môi trường đô thị bền vững hơn. Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách đầy tham vọng này vẫn còn nhiều khó khăn và thách thức đối với các thành phố Na Uy.