Để đảm bảo sự êm ái và an toàn trong việc vận hành xe ô tô, các mẫu xe ngày nay được trang bị nhiều hệ thống hỗ trợ người lái. Hệ thống cân bằng điện tử ESP là một trong những công nghệ đột phá trong lĩnh vực này.
Hệ thống cân bằng điện tử ESP là gì?
"Hệ thống cân bằng điện tử" (Electronic Stability Program - ESP) hay còn được gọi bằng nhiều tên gọi khác nhau như DSC, VSA, ESC... tùy vào từng nhà sản xuất. Hệ thống này được thiết kế để giảm thiểu nguy cơ mất lái do sai lầm của người lái.
Nguyên lý hoạt động của hệ thống này là sử dụng phanh độc lập trên từng bánh xe để điều chỉnh hướng lái của xe sau khi mất kiểm soát. Điều này là một nhiệm vụ khó khăn mà người lái thường gặp phải. Hệ thống cân bằng điện tử ESP có khả năng nhận diện mối nguy hiểm trước đó và đưa xe về trạng thái cân bằng.
Trước đây, ESP chỉ xuất hiện trên các dòng xe cao cấp, nhưng hiện nay đã phổ biến hơn nhiều và được áp dụng trên nhiều hãng xe khác nhau. Ngay cả những mẫu xe bình dân như Toyota Vios, Honda City, Toyota Rush, Toyota Innova, Mitsubishi Xpander, Suzuki Ertiga... hay những xe hạng A giá rẻ như Kia Morning, VinFast Fadil cũng được trang bị ESP.
Hệ thống cân bằng điện tử có tác dụng gì?
Cấu tạo của hệ thống ESP khá phức tạp vì nó không hoạt động độc lập mà kết hợp với nhiều hệ thống khác nhau như hệ thống chống bó cứng phanh ABS, hệ thống kiểm soát lực kéo TCS, hệ thống phân phối lực phanh điện tử EBD... Do đó, hệ thống ESP đóng vai trò như một "hệ thống tổng" và sử dụng chung cơ cấu chấp hành với các hệ thống an toàn khác. Các cảm biến truyền tín hiệu về một bộ điều khiển chính gọi là ESP Module.
Từ đó, bộ điều khiển ESP Module sẽ tính toán góc đánh lái và góc quay của xe phù hợp. Khi phát hiện một sự cố, ESP sẽ tác động vào hệ thống phanh. Nó giúp điều chỉnh tốc độ quay của bánh xe và sử dụng cơ cấu chấp hành của ABS và EBD để tạo ra lực phanh chênh lệch giữa các bánh xe (phanh độc lập trên từng bánh) nhằm lấy lại sự kiểm soát.
Khi xe bị thiếu lái hoặc trượt bánh trước, ESP sẽ tự động tạo lực phanh ở bánh xe phía đối diện với hướng bị trượt. Điều này tạo ra tâm quay và mô men đối lập để giữ cho xe ổn định và di chuyển theo hướng mong muốn.
Cách bật/tắt cân bằng điện tử ô tô
Tùy theo hãng sản xuất, mỗi chiếc xe sẽ có một nút bật/tắt cân bằng điện tử được bố trí trên vô lăng, bảng điều khiển hoặc bệ cần số. Hệ thống cân bằng điện tử ESP thường tự bật khi xe được khởi động. Tuy nhiên, có những trường hợp người lái có thể tắt và bật hệ thống theo ý muốn.
Không phải lúc nào hệ thống cân bằng điện tử ESP cũng hữu ích cho xe. Có những tình huống mà tài xế nên tắt ESP, ví dụ như:
-
Khi đi vào đường bùn lầy hoặc địa hình off-road: Khi xe lún hay bị sa lầy trên đường bùn đất hoặc cát, ESP sẽ không giúp ích mà thậm chí còn gây cản trở. Hệ thống này có thể làm giảm lực kéo của xe và ngăn chặn việc thoát lầy.
-
Khi muốn drift xe: Kỹ thuật drift yêu cầu bánh xe trượt trơn trên đường. Khi drift, góc trượt sau lớn hơn góc trượt trước, đến mức bánh trước sẽ hướng ngược chiều so với hướng rẽ. Vì vậy, nếu bật ESP, xe sẽ rất khó drift do ESP can thiệp khi bánh xe trượt.
Đó là những điều cần lưu ý về cân bằng điện tử của xe ô tô. Hệ thống này đã làm thay đổi cách chúng ta điều khiển xe và mang lại sự an toàn và tin cậy trong quá trình lái xe.
