Ảnh: Mẫu BMP Т-15 Armata mới nhất của Nga trong ngày 9-5-2015
Giới thiệu
Phương tiện chiến đấu bọc thép (armoured fighting vehicle - AFV), còn được gọi là chiến xa thiết giáp (CXTG), xe bọc thép (XBT), hoặc gọi tắt là thiết giáp, là một phương tiện quân sự được bảo vệ bởi lớp giáp ngoài và trang bị vũ khí. Hầu hết các CXTG được trang bị để có thể di chuyển trên mọi địa hình chiến trường.
Phương tiện chiến đấu bọc thép được phân loại theo chức năng trên chiến trường và đặc điểm. Sự phân loại này không tuyệt đối; trong một số thời điểm khác nhau, một số quốc gia khác nhau sẽ phân loại các phương tiện giống nhau vào trong các chức năng khác nhau.
Xe tăng
Ảnh: Xe tăng T-14 Armata mới nhất của Nga
Xe tăng là một loại phương tiện chiến đấu bọc thép chạy bằng xích, có thể di chuyển trên mọi địa hình, có tính cơ động cao và trang bị vũ khí mạnh dùng để diệt nhiều mục tiêu khác nhau. Lớp giáp bảo vệ của xe tăng rất dày, các xe tăng hiện đại có lớp giáp được thiết kế thành nhiều lớp nhằm bảo vệ xe tối đa. Xe tăng được sử dụng trong vai trò tấn công trực diện.
Về nguyên lý thì xe tăng là một công sự hay pháo đài nhỏ có thể cơ động, nó được trang bị với ít nhất là một khẩu súng.
Về mặt lịch sử, xe tăng được chia thành ba loại: xe tăng hạng nhẹ, xe tăng hạng trung và xe tăng hạng nặng. Những tên gọi khác như Xe tăng kỵ binh, Xe tăng hành trình, Xe tăng bộ binh cũng được sử dụng bởi một số quốc gia khác nhau để chỉ những vai trò tương tự.
Xe tăng chiến đấu chủ lực (Main battle tank - MBT) là tập hợp những đặc điểm tốt nhất của 3 kiểu xe tăng hạng nhẹ, hạng trung và hạng nặng. Nó có những đặc điểm nổi trội như hỏa lực mạnh, cơ động và giáp dày so với những xe khác trong cùng thời đại của nó. Xe tăng chủ lực có thể vượt qua những địa hình tương đối hiểm trở mà vẫn duy trì tốc độ cao, nhưng nó đòi hỏi nhu cầu về hậu cần khá lớn như nhiên liệu, bảo dưỡng, đạn dược.
Tankette
Ảnh: TK-3 của Ba Lan
Tankette (hay còn gọi là xe tăng siêu nhẹ) là một xe chiến đấu bọc thép, tổ lái có từ 1 hoặc 2 người, tương tự như một xe tăng, nó được sử dụng để hỗ trợ bộ binh hay trinh sát. Đa số không có tháp súng và được vũ trang bằng một hoặc hai khẩu súng máy, hoặc hiếm khi trang bị với súng phóng lựu hay súng máy hạng nặng.
Những mẫu Tankette khác như Universal Carrier của Anh và TKS của Ba Lan.
Xe chở quân
Xe bọc thép chở quân
Ảnh: Xe bọc thép chở quân Bumerang mới nhất của Nga chuẩn bị cho lễ duyệt binh 9-5-2015
Xe bọc thép chở quân (Armoured personnel carrier - APC) là xe chiến đấu bọc thép hạng nhẹ được sử dụng để vận chuyển bộ binh trên chiến trường. Chúng thường chỉ có một khẩu súng máy, dù vài biến thể có thể mang được súng không giật, tên lửa điều khiển chống tăng (ATGM), hay súng cối.
Xe bọc thép chở quân có thể là xe bánh lốp, bánh xích, hoặc kết hợp cả hai gọi là xe half-track.
Xe chiến đấu bộ binh
Ảnh: Mẫu BMP Kurganets-25 mới nhất của Nga trong ngày 9-5-2015
Xe chiến đấu bộ binh (Infantry fighting vehicle - IFV) là một dạng xe bọc thép chở quân, nó được trang bị giáp, mang nhiều vũ khí hỗ trợ. Nó vừa có thể chở quân trên chiến trường, vừa có thể chiến đấu hỗ trợ bộ binh như diệt công sự, bộ binh đối phương... bằng các vũ khí mang theo.
Xe cơ động bộ binh
Ảnh: Typhoon Ural của Nga trong ngày 9-5-2015
Xe cơ động bộ binh (Infantry mobility vehicle - IMV) là một thuật ngữ hiện đại cho xe chở quân bánh lốp được bọc thép. Khác với xe bọc thép chở quân được dùng để vận chuyển bộ binh trên chiến trường, xe cơ động bộ binh được dùng để chở quân hoặc làm nhiệm vụ tuần tra trinh sát ở phía sau chiến tuyến.
Xe bọc thép kháng mìn (Mine-Resistant Ambush Protected - MRAP) là một loại IMV, được dùng để chở quân ở phía sau chiến tuyến, nên dù cũng có khả năng chở một đơn vị bộ binh như APC hay IFV, nhưng trang bị vũ khí của chúng chỉ ở mức tối thiểu. Bù lại, chúng cũng được thiết kế để bảo vệ an toàn cho tổ lính bên trong khỏi những thiết bị nổ tự tạo (IED) hoặc vũ khí hạng nhẹ khi bị phục kích.
Pháo tự hành
Ảnh: Pháo tự hành hiện đại PzH 2000 của Đức
Pháo tự hành (SPG) là một bộ phận của pháo binh, nhưng pháo tự hành lại có thể tự cơ động di chuyển không cần xe kéo, khẩu pháo được đặt trên một khung xe bánh xích hoặc bánh lốp. Chúng thường được trang bị giáp.
Dưới sự phát triển công nghệ, các phương tiện chiến đấu bọc thép không ngừng được cải tiến để phù hợp với nhu cầu và công nghệ quân sự hiện đại. Những mẫu xe tăng, xe bọc thép chở quân, xe chiến đấu bộ binh, xe cơ động bộ binh và pháo tự hành hiện đại ngày nay đã và đang đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quốc gia và tiến hành các hoạt động quân sự.
